Kategorie:
Przez tysiące lat, symbol swastyki otaczany był czcią i szacunkiem wielu ludów na całym niemal świecie. Tak było do czasu kiedy Adolf Hitler, jeden z największych zbrodniarzy w historii ludzkości, wybrał ją sobie na swój symbol.
Dzięki jego działaniom wydaje się, że już na zawsze swastyka będzie kojarzona na zachodzie w sposób pejoratywny. Jej pierwotne znaczenie przesłonięte zostało przez całe zło wyrządzone przez niemieckich nazistów w okresie II wojny swiatowej. W moim artykule postaram się przybliżyć państwu, historie, znaczenie i formy, w których swastyka występowała na przestrzeni wieków.
Powyżej mozaika podłogowa w rzymskiej villi
Słowo swastyka pochodzi z sanskrytu i znaczy tyle co „dobro” „pomyślność”. Najstarszy znany wizerunek swastyki pochodzi z terenu dzisiejszej Ukrainy. Na terenie występowania paleolitycznej kultury Mezine, odnaleziono ozdobioną swastyką figurkę wykonaną z ciosów mamuta, której wiek datuje się na od 10.000 do 12.000 lat. Symbol swastyki odnaleziono także na neolitycznym stanowisku IIkley Moor w Anglii. Na szeroką skale w Europie swastyki używali ludzie tworzący kulturę Vinca (VI-V milenium p.n.e) z terenu dzisiejszych Bałkanów.
Powyżej symbol swatyki odnaleziony w ruinach starożytnej synagogi
Kultura ta stworzyła system symboli nieznanego nam przeznaczenia (patrz symbole Vinca). Przez niektórych badaczy uważane za najstarsze pismo na swiecie, predatujące pismo sumeryjskie i minojskie a nawet symbole z tabliczki Dispilio-> (patrz osobny artykuł na www.tojuzbylo.pl). Swastyka była popularnym symbolem w starożytnej Grecji i Rzymie. Także w późniejszym okresie swastyka używana była przez wiele ludów europejskich by wymienić tylko kilka jak Słowianie, Celtowie, Germanie, Scytowie i Sarmaci. Wizerunki swastyk odkryto nawet w czasie prac archeologicznych w Izraelu w ruinach synagog sprzed 2000 lat. W Ameryce (przed przybyciem Europejczyków) swastykę używało plemię Nawaho.
Poza Europą swastyka występowała w starożytnej cywilizacji doliny Indusu, gdzie jej wizerunki odnaleziono w ruinach miast takich jak Mochendżo-Daro i Harappa. Rodzący się wraz z rozkwitem kultury Ariów hinduizm, inkorporował symbol swastyki gdzie do dzis jest popularnym i najważniejszym symbolem. Buddyzm, który pojawił się około V wieku p.n.e. rozprzestrzenił swastykę do Japonii i Korei. (W Chinach swastyka znana była znacznie wczesniej bo już w neolicie, w kulturach Majiabang, Dawenkou oraz Xiaoheyan)
Powyżej herb rodu Boreyko
Swastyka wiązana jest głównie z kultem solarnym, reprezentując ogień i Słońce. Jednak przypuszcza się także, że cztery ramiona swastyki mogą reprezentować cztery aspekty natury takie jak słońce, wiatr, wodę i glebę. Inna hipoteza głosi, że cztery ramiona symbolizują cztery pory roku a dziewięćdziesięcio stopniowy podział swastyki koresponduje z przesileniami i równonocami.
Powyżej kolowrat forma swatyki używana przez Słowian.
W Indiach maluje się swastyki na progach lub na belkach nad wejściem do domu jako talizman, chroniący domostwo i sprowadzający dobrobyt i zdrowie. Swastykę maluje się także na wygolonej uprzednio głowie młodego chłopca, w czasie rytuału inicjacyjnego zwanego Upanayana.
U German swastyka pojawia się w trójramiennej wersji zwanej „triskelion” około I- IV wieku n.e. W mitologii nordyckiej, swastykę utożsamia się z Thorem i jak sugeruje badacz i znawca germańskiej wiary rodzimej Hilda Ellis Davidson może ona symbolizować jego młot Mjolnir. Swastyka odnajdywana była też w wielu grobach skandynawskich co wskazuje na jej duże znaczenie w skandynawskich obrzędach pogrzebowych. Trójramienne swastyki zachowane w herbach Sycylii i Wyspy Man są pozostałościami po podbojach Normanów.
Powyżej patrząc od góry herb Wyspy Man oraz niżej herb Sycylii
U Słowian swastyka zwana swargą lub swarzycą była symbolem Swaroga, boga nieba, słońca, ognia i kowalstwa. Spełniała także funkcję talizmanu przynoszącego szczęscie i odpędzającego zło. Oprócz tradycyjnej swastyki Słowianie używali też tak zwanego kołowrotu, ośmioramiennej formy swastyki. Stylizowanej w ten sposób by imitować promienie słońca. Czesem swastyki występowały wpisane w "ręce boga" inny symbol religijny Słowian. Swastyki różnych form malowano, rzeźbiono na domach,dziecięcych kołyskach i na tarczach wojowników. Słowianie umieszczali swastyki także na urnach pogrzebowych i w formie ozdoby na ceramice codziennego użytku domowego. Dużą liczbę fragmentów takiej ceramiki wykopano w okolicach Kruszwicy. Do dzis swastyka i haftowane wzorki na jej bazie pozostają częstym motywem ozdabiającym tradycyjne kostiumy ludowe na Białorusi.
Powyżej swastyki na ceramice słowiańskiej wpisane w inny symbol używany przez Słowian znany jako "ręce boga"
Choć wraz z nadejściem chrześcijaństwa, zastąpiono swastykę symbolem krzyża. Swastyka przetrwała w tradycyjnej ornamentyce ludowej wielu ludów słowiańskich a jej znaczenie w folklorze. Wspomnę tylko o Hucułach którzy czasem umieszczają swastyki na charakterystycznych dla siebie długich trąbach zwanych trombitami. W Polsce swastyka przetrwała w swym pierwotnym znaczeniu talizmanu w Tatrach gdzie zwana jest „krzyżem niespodzianym”.
Do II wojny swiatowej wiele jednostek Wojska Polskiego zwłaszcza strzelców podhalańskich miało w swych herbach swastykę np. 6 Pułk Strzelców Podhalańskich, 2 Pułk Strzelców Podhalańskich czy nawet 4 Pułk Piechoty Legionów. Swastyki używane były w tym czasie także przez harcerstwo polskie. Także w heraldyce polskich rodów szlacheckich zachowały się swastyki czego najlepszym przykładem jest herb rodziny Boreyko. Podwójną swastykę można zobaczyć wyrytą na kamieniu wmurowanym w scianę kolegiaty w Kruszwicy pochodzącej z XII w .
Dzis swastyka powoli odzyskuje swą reputację, będąc często symbolem organizacji i ruchów religijnych. Propagujących przedchrzescijańską kulturę i wiarę rodzimą odradzającą się powoli w wielu krajach Europy. Niestety ciągle istnieją ludzie którzy wprost odwołują się do ideologii nazizmu, szargając opinie tego starożytnego symbolu szczęścia i pomyślności.
Komentarze
Skomentuj