luty 2022

Afrykańska megastruktura. Kto zbudował olbrzymie mury Beninu?

Mury Beninu to jedna z największych konstrukcji stworzonych przez człowieka. Ta niesamowita budowla, znajduje się w Edo w Nigerii i składa się z wielu zazębiających się ścian wewnętrznych i zewnętrznych. Pierwotnie miały one ponad 18 m wysokości i otaczały oszar o powierzchni ponad 1191 kilometrów kwadratowych.

Jest to niezwykły dowód na prawdziwy poziom urbanizacji państw na południe od Sahary. Jest to również spora zagadka, ponieważ nikt nie wie kto zbudował mury Beninu. Przetrwały one aż do ​​dziś, pomimo zniszczeń spowodowanych wojnami w 1897 roku. Choć fragmenty murów stopniowo zanikają w miarę postępu współczesnego świata, zachowało się ich wystarczająco, aby wciąż móc powiedzieć o nich kilka istotnych rzeczy.

 

Fosy i mury są chronione przez rząd dopiero od 1961 roku. Większość konstrukcji wymaga pilnych prac konserwatorskich, których brak grozi ich utratą na zawsze. Mury miejskie Beninu, odkryto po raz pierwszy około 1500 roku n.e. Odkrywca Duarte Pacheco Pereira, opisał je po powrocie ze swojej afrykańskiej podróży. Niemal 100 lat później inny opis tych murów, podał badacz Dirik Ruiters.


Benin w XVII wieku

Zgodnie z relacją Pereira, miasto było otoczone ogromnym murem, a także ziemnymi wałami z bardzo szeroką fosą. Podróżnik opowiadał o jednym przejściu, przez które można było dostać się do miasta. Trudno wskazać dokładną datę rozpoczęcia budowy muru. Stąd też wzięły się szacunki, wedle których oryginalna budowa rozpoczęła się pomiędzy pierwszym tysiącleciem a 1500 rokiem naszej ery.

 

Ze względu na skalę konstrukcji, archeolodzy obliczyli, że przy 10-godzinnym dniu pracy i nawet 2500 osób, budowa muru mogłaby zająć około 200 dni. Nawet bez uwzględnienia czasu na zbieranie materiałów i przewiezienie ich na miejsce, tak monumentalna budowa świadczy o złożonej i licznej kulturze. Dlaczego więc wiemy o niej tak mało?

O to można winić aktualnych mieszkańców tych terenów. W Edo zachowały się porozrzucane fragmenty konstrukcji, z których zdecydowana większość, jest wykorzystywana przez okolicznych mieszkańców do budowy lub napraw ich własnych domostw. Wiele z tego, co pozostało z muru, zostało zburzone w celu rozwoju infrastruktury miasta.

 

Matematyk Ron Eglash twierdzi, że układ ściany został zaplanowany za pomocą fraktali. Równolegle budowano nowe budynki na bazie starych, często w mniejszej skali. To bardzo różniło się od tego, co znamy z Europy z tego samego okresu. Jest to jeden z powodów, dla których mieszkańcy Europy Zachodniej, uważali wioski i ludy afrykańskie za prostsze od nich samych.

Jeden z pierwszych pisemnych dowodów wskazujących na historię tej budowli, przypisuje ją niejakiemu Oba Oguola. Miał on rozpocząć budowę fosy dla murów w latach 1280-1295. Wraz z tym nakazał budowę mniejszych rowów wokół małych ważnych miast i wsi. W XV wieku Oba Ewuare Wielki (1440-1473) nakazał poszerzenie fosy. W efekcie powstało dziewięć wejść do miasta.

 

Mieszkańcy Edo, którzy zbudowali to miasto, byli wykwalifikowanymi robotnikami. Miasto Benin od dawna słynie z XIII-wiecznych wyrobów, które choć wykonane z mosiądzu, są pięknymi dziełami sztuki. Ponadto, w mieście powstawały znakomite wyroby z kości słoniowej i rzeźby w drewnie. Od XV do XVIII wieku, miasto Benin utrzymywało dobre stosunki handlowe z Portugalczykami i kupcami z Europy. W XVI wieku imperium Benin rozciągało się od rzeki Niger do dzisiejszego Lagos. Jego region przybrzeżny stał się znany jako „Wybrzeże Niewolników” i pozostawał w użyciu do lat 40 XIX wieku. 

Często eksportowano tam niewolników, którzy byli jeńcami wojennymi. Na przełomie XVIII i XIX wieku, Benin doświadczyło upadku. Królestwo pogrążyło się w konfliktach politycznych i domowych wśród elitarnych członków rodziny królewskiej, co przyczyniło się do wojny domowej. Ponadto, handel niewolnikami zaczął spadać, zmniejszając bogactwo regionu. Królestwo zaczęło tracić terytorium, a jego podległe ludy wykorzystały okazję do oderwania się od imperium.

 

Do czasu przybycia Brytyjczyków w 1897 r. królestwo podupadało. Ostatecznie Benin został splądrowany i włączony do Imperium Brytyjskiego jako część Nigerii. To przerażające, że Mury Beninu rywalizujące niegdyś z Wielkim Murem Chińskim, zostały zrujnowane do tego stopnia. Po upadku królestwa Beninu większość tych budowli została zniszczona przez najeźdźców. Pozostaje nam cieszyć się z tego, że niektóre z pozostałości można zobaczyć do dziś.

 

Mężczyzna sprzed 5000 lat został zarażony dżumą przez bobry

Naukowcy odkryli bakterię wywołującą zarazę z rodzaju Yersinia w szczątkach łowcy-zbieracza sprzed 5000 lat. Odnalezienie pałeczki dżumy w szczątkach z tak dawnego okresu, cofa pojawienie się „czarnej śmierci” o 2000 lat. Artykuł na ten temat, został opublikowany w czasopiśmie Cell Reports.

 

Czarna śmierć, zapisała się w historii ludzkości jako bakteria, która zabiła miliony ludzi w trzech kolosalnych pandemiach. Dopiero teraz okazało się, że najstarszy szczep tej choroby, pojawił się około 5000 lat temu – prawie dwa razy wcześniej niż sądzono. Łowca-zbieracz nazwany „RV 2039”, był 20-30-letnim mężczyzną i jedną z czterech osób, których szczątki wydobyto z miejsca pochówku w pobliżu Morza Bałtyckiego na Łotwie. Analiza próbek zębów i kości tego mężczyzny wykazała, że ​​jako jedyny wśród pochowanych został zarażony tą zarazą.


Pałeczka dżumy, obraz ze skaningowego mikroskopu elektronowego

Naukowcy przeprowadzili sekwencjonowanie genomu bakterii i przywrócili mu jego pierwotną formę. Autorzy uważają, że bakteria prawdopodobnie była częścią linii, która rozpoczęła się około 7000 lat temu, wkrótce po tym, gdy gatunek Yersina pestis oddzielił się od swojego poprzednika, Yersina pseudotuberculosis. Analiza wykazała, że większość kluczowych genów bakterii odpowiadających za jej śmiertelne działanie, istniała już na wczesnym etapie ewolucji.

 

Współczesne warianty dżumy zawierają jednak jedną rzecz, której brakowało niedawno odkrytemu starożytnemu szczepowi. Mowa tu o genie, który umożliwia przenoszenie choroby przez pchły. Ta adaptacja znacznie zwiększyła szybkość, z jaką bakterie dżumy mogły zarażać ludzkich gospodarzy, wnikając do organizmu i przemieszczając się do węzłów chłonnych, gdzie szybko się namnażały. To powodowało pojawianie się na skórze żywiciela bolesnych i wypełnionych ropą ran. Głównie z tego powodu, choroba ta nazywana jest dżumą dymieniczą.


Obraz mikroskopowy preparatu z pałeczkami dżumy

Ponieważ odkryty przez naukowców wczesny szczep Yersinia pestis nie był jeszcze przenoszony przez pchły, sugerują oni, że bakteria pierwotnie weszła do ciała łowcy-zbieracza poprzez ukąszenie gryzonia, prawdopodobnie bobra, który był nosicielem prekursora bakterii dżumy Yersinia pseudotuberculosis. Ten szczep, prawdopodobnie nie rozprzestrzenił się poza zarażoną osobę. Zdaniem naukowców, oznacza to, że wczesna forma Y. pestis prawdopodobnie była wolno postępującą chorobą, niezdolną do wielokrotnego przenoszenia.

 

 

 

Historycy już od dawna sugerują, że choroby zakaźne, takie jak Yersinia pestis, ewoluowały głównie w megamiastach liczących ponad 10 000 osób. Jednak 5000 lat temu to długo przed powstaniem pierwszych dużych miast. W Europie Środkowej dopiero zaczynało pojawiać się rolnictwo, a populacje były znacznie mniejsze. Przeczy to również hipotezie, jakoby pandemia wywołana przez pałeczki dżumy, doprowadziła do dużego spadku populacji w Europie Zachodniej pod koniec epoki neolitu.