Nieoczekiwane groby pierwszych chrześcijan w Polsce szokują archeologów

W niewielkiej wsi Borkowo na Kujawach archeolodzy natrafili na cmentarzysko sprzed około tysiąca lat, które zmienia sposób myślenia o początkach chrześcijaństwa na ziemiach polskich. W trakcie badań prowadzonych pod nadzorem konserwatorskim, podczas przygotowań do budowy gazociągu, odkryto ponad dwadzieścia indywidualnych pochówków o datowaniu sięgającym czasów panowania Mieszka I. Choć przyjęcie chrześcijaństwa w Polsce wiąże się z procesem misyjnym i polityczno-religijnym, ten nekropolia zdaje się dowodzić, że pierwsi wyznawcy nowej wiary zachowywali wiele dawnych zwyczajów pogańskich, czego świadectwem są znalezione w grobach przedmioty.

W grobach ujawniono liczne dary grobowe: groty strzał, topór bojowy, zestaw noży, mosiężne pierścienie i koraliki z karneolu. Przedmioty te zdają się wskazywać na honorowanie zmarłego w tradycji rodzimowierczej, co pokazuje, że proces chrystianizacji przybierał dynamikę stopniową, a nowa wiara wnikała w lokalne społeczności w sposób ewolucyjny, z zachowaniem elementów wcześniejszych obrzędów. Pomimo obecności artefaktów wojennych, badacze wykluczyli, by był to zbiorowy grób wojowników Mieszka I, ponieważ szkielety spoczywają w odrębnych jamach grobowych.

Szczególnie zaskakujące okazały się analizy wstępne dotyczące stanu zdrowia pochowanych. U jednego ze szkieletów stwierdzono wyleczone złamanie żeber, co może sugerować, że osoby te przeżyły poważne urazy i doczekały późniejszego pochówku, a więc np. zostały pielęgnowane w społeczności. Inny szkielet nosił ślady choroby przeciążeniowej, co może wskazywać na osoby o specyficznych umiejętnościach fizycznych lub zawodzie wymagającym dużego wysiłku.

To odkrycie rzuca nowe światło na relacje między władzą a duchowieństwem w początkowej fazie państwa piastowskiego. Cmentarz położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie warownego grodu, co może świadczyć o związku między elitami polityczno-wojskowymi a nowymi kapłanami. Prawdopodobnie kościół służył nie tylko jako ośrodek kultu, lecz także miejsce integracji społecznej i wzmocnienia wpływów książęcych.

Znalezisko w Borkowie ma ogromne znaczenie dla archeologii i historii Polski, ponieważ dowodzi, że chrześcijaństwo na terenach dzisiejszej Polski przyjmowało się w sposób bardzo lokalny, z dużą swobodą adaptacyjną. Połączenie elementów pogańskich i chrześcijańskich w pojedynczym miejscu pochówku pokazuje, że proces przechodzenia do nowej religii nie był krótkotrwałym dyktatem, lecz skomplikowanym procesem kulturowym.

Planuje się kolejne etapy badań – analizy geochemiczne, datowanie radiowęglowe i badania DNA, które pozwolą ustalić dokładniejszy profil demograficzny zmarłych oraz ich pochodzenie etniczne. Naukowcy liczą, że dzięki tym badaniom uda się lepiej zrozumieć, w jaki sposób przebiegała chrystianizacja i jak silny wpływ miały na nią tradycyjne wierzenia.

Odkrycie nekropolii w Borkowie stanowi przełomowy rozdział w badaniach nad wczesnym średniowieczem i wzbogaca naszą wiedzę o narodzinach polskiego chrześcijaństwa. Dzięki niemu zyskujemy obraz społeczności, w której religia i tradycja splatały się ze sobą, tworząc złożony krajobraz wiary i tożsamości.

Źródła:
https://www.livescience.com/archaeology/1-000-year-old-burials-of-first-christians-in-poland-discovered-near-medieval-settlement
https://www.popularmechanics.com/science/a69014273/1000-year-old-cemetery-new-chapter-christianity/
https://indiandefencereview.com/first-christian-remains-found-in-poland/
https://notesfrompoland.com/2025/09/22/newly-discovered-10th-century-skeletons-may-belong-to-warriors-who-served-polands-first-ruler/
https://www.yahoo.com/news/articles/1-000-old-burials-first-100000325.html