Rewolucyjna technologia pozwoliła odtworzyć zaginione miasto faraona heretyka

Faraon Amenhotep IV, znany również jako Echnaton, przeszedł do historii jako jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci starożytnego Egiptu. Ten nazywany przez wielu heretykiem władca dokonał bezprecedensowego kroku w historii swojego kraju - wprowadził pierwszą w dziejach monoteistyczną religię opartą wyłącznie na kulcie tarczy słonecznej, znanej jako Aten. Porzucając tradycyjny egipski politeizm, Echnaton mógł być pierwszym monoteistą w historii ludzkości, wyprzedzając Abrahama, Izaaka, Jakuba i Mahometa.

Aten, bóg przedstawiany jako tarcza słoneczna, po raz pierwszy pojawił się w egipskiej literaturze już w czasach XII dynastii, w "Opowieści o Sinuhe". W tekście tym zmarły król jest opisywany jako wznoszący się do niebios i jednoczący z tarczą słoneczną, jego boskie ciało łączy się ze swoim stwórcą. Co ciekawe, przez analogię termin "srebrny Aten" był czasami używany w odniesieniu do księżyca.

Sam Echnaton twierdził: "Istnieje tylko jeden Bóg, mój ojciec. Mogę zbliżyć się do niego zarówno w dzień, jak i w nocy." Jednak najbardziej namacalnym dowodem jego rewolucyjnych zmian było wybudowanie nowej stolicy - miasta Amarna, w którym zastosowano nigdy wcześniej niewidziane techniki architektoniczne.

Teraz, dzięki nowoczesnej technologii, naukowcom po raz pierwszy udało się stworzyć trójwymiarowe modele niektórych budynków tego zaginionego miasta. Jak wyjaśnia Francuskie Narodowe Centrum Badań Naukowych (CNRS), zmiany wprowadzone przez Echnatona były prawdziwie rewolucyjne. W nowym systemie architektonicznym ściany nie musiały już podtrzymywać masywnych płyt dachowych ważących od dziesięciu do dwudziestu ton. Ogromne bloki kamienne, wcześniej używane do wznoszenia świątyń i budowli królewskich, zostały zastąpione standardowymi cegłami kamiennymi zwanymi talatami, które znacznie przyspieszały proces budowy.

Zanim jednak te innowacyjne metody budowlane zostały wprowadzone na szerszą skalę, budowniczowie przetestowali je najpierw w Karnaku, rozległym kompleksie religijnym położonym na północ od Teb. Robert Vergnieux, były dyrektor Laboratorium Archéovision i kurator trwającej wystawy poświęconej Echnatonowi w Bordeaux, wyjaśnia, że ponieważ Aten, tarcza słoneczna, stał się jedynym bogiem, z którym można było prowadzić dialog, świątynie budowano bez dachów, aby mogły być skąpane w "boskich promieniach".

Rekonstrukcja starożytnej Amarny stanowiła nie lada wyzwanie dla naukowców, ponieważ stolica Echnatona została dosłownie starta z powierzchni ziemi. Ze względu na swoje rewolucyjne idee i zmiany wprowadzone w społeczeństwie starożytnego Egiptu, faraon zyskał więcej wrogów niż przyjaciół. Po jego śmierci starożytni Egipcjanie starali się wymazać z historii wszystko, co było z nim związane.

"Zaraz po jego śmierci kapłani innych religii, szczególnie potężnego kultu Amona, systematycznie zacierali wszelkie ślady jego panowania" - mówi Vergnieux. Niektóre pozostałości dziedzictwa Echnatona można znaleźć w Karnaku, gdzie przetrwały bloki piaskowca należące do jego budowli, choć zostały później wykorzystane w innych konstrukcjach. Mimo że Amarna została zrównana z ziemią, na obrzeżach miasta odnaleziono stele opisujące jego układ przestrzenny, a wszystkie fundamenty przetrwały do naszych czasów.

Eksperci z Archéovision mieli trudne zadanie, próbując złożyć wszystkie elementy w całość i wyobrazić sobie, jak Amarna mogła wyglądać tysiące lat temu za panowania Echnatona. Na szczęście mieli solidny punkt wyjścia. Vergnieux wyjaśnia, że "dwuwymiarowe rekonstrukcje kilku budynków, szczególnie w Karnaku, zostały już wcześniej zaproponowane, a podczas mojej pracy doktorskiej na temat Amarny sformułowałem kilka hipotez."

Przełomem okazała się aplikacja 3D opracowana przez Archéovision, która stała się niezbędnym narzędziem badawczym pomagającym ekspertom w rekonstrukcji zaginionego miasta. "Dla każdego budynku zaproponowano kilka wersji, które zostały przedstawione egiptologom współpracującym przy projekcie" - wyjaśnia Loïc Espinasse, inżynier 3D w Archéovision. Dzięki technologii 3D udało się "wirtualnie" odtworzyć zarówno duże i małe świątynie Amarny, jak i domy dostojników.

Ta fascynująca rekonstrukcja nie tylko pozwala nam lepiej zrozumieć architekturę i życie codzienne w starożytnym Egipcie, ale także rzuca nowe światło na rewolucyjne zmiany wprowadzone przez Echnatona. Jest to doskonały przykład tego, jak nowoczesna technologia może pomóc nam odkryć i zrozumieć tajemnice przeszłości.