Analiza materiału DNA starożytnych Minojczyków, potwierdziła teorię, że najstarsza europejska kultura epoki brązu nie pochodzi z Afryki jak uprzednio uważano. Początki i pochodzenie kultury, która wyrosła na Krecie około 2700 lat p.n.e. i rozwijała się do około 1500 p.n.e. pozostawały i w dużej części pozostają do dziś tajemnicą. Jednak współczesna nauka po raz kolejny pomogła archeologom i historykom uchylić rąbek tajemnicy i przybliżyć współczesnym ludziom starożytną cywilizację.

 

Cywilizacja minojska przez stulecia egzystowała tylko w świadomości ludzi tylko w sferze mitów, legend i pozostawała tylko odległym wspomnieniem. Zmieniło się to w roku 1900, kiedy brytyjski archeolog Sir Arthur Evans odkrył na Krecie pozostałości starożytnej kultury, którą nazwał minojską po legendarnym królu Minosie.

 

Na podstawie odkrytych ruin pałacu oraz licznych zabytków kultury materialnej, zwłaszcza ceramiki, przypominającej artefakty z terenów Egiptu i Libii. Evans wysnuł teorię, że cywilizacja minojska założona została właśnie przez przybyszy z Egiptu i Libii. Teoria taka cieszyła się uznaniem do niedawna, jednak współczesna archeologia mocno kwestionowała twierdzenie Evansa.

                                             Powyżej malowidła ścienne z Knossos

Najnowsze badania DNA potwierdziły przypuszczenia archeologów i mocno sugerują, że cywilizację minojską rozwinęli potomkowie neolitycznych rolników którzy zasiedlili wyspę około 9000 lat temu. Dziś uważa się, że ludność ta pochodzi z tej samej grupy która przybyła ze wschodu i zasiedliła resztę Europy. Badania mitochondrialnego DNA (dziedziczonego w linii żeńskiej) ujawniły wielkie podobieństwo genetyczne ze współczesnymi populacjami europejskimi.

 

Dr George Stamatoyannopoulos i jego zespół z Uniwersytetu Waszyngton przepadał 37 szkieletów znalezionych w jaskini na płaskowyżu Lasitiu. Pobrane próbki porównał ze 135 próbkami mtDNA współczesnych i starożytnych Europejczyków. Minojskie próbki wykazały 21 wyraznych odmian mtDNA z czego 6 było unikalne  dla Krety a 15 wykazało wyrazne pokrewieństwo ze starożytnymi i współczesnymi Europejczykami.

 

Żadna z próbek minojskich nie była nośnikiem mtDNA charakterystycznego dla północnej Afryki. Dodatkowo badania wykazały, że Minojczycy byli tylko bardzo daleko spokrewnieni z populacjami Afryki a pokrewieństwo sięga czasów prehistorycznych. Najwięcej wspólnych genów Minojczycy dzielili z mieszkańcami Europy szczególnie z południowej, zachodniej i północnej jej części.

 

Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że w Grecji i w najbliższej okolicy w której odnaleziono szkielety starożytnych mieszkańców Krety, wciąż żyją ludzie z nimi  blisko spokrewnieni.

 

Na temat tego co spowodowało upadek kwitnącej kultury trwa debata. Prawdopodobnie nie było jednej przyczyny a do upadku kultury minojskiej przyczynił się zapewne konglomerat różnych zjawisk. Przemian społecznych, politycznych a być może nawet zjawisk geologicznych. Także prężnie rozwijająca się w kontynentalnej części Grecji kultura mykeńska miała olbrzymi wpływ na kulturę minojską i odcisnęła swe piętno na sztuce i zwłaszcza na handlu i ekonomii  Minojczyków. Kultura mykeńska stała sie zapewne konkurencją dla kultury minojskiej, która nie poradziła sobie z tą konkurencją i została wchłonięta przez dynamiczniejszego sąsiada.

                    Powyżej pozostałości pałacu w Knossos

Inni badacze sugerują trzęsienia ziemi, aktywność wulkaniczną w połączeniu z tsunami jako przyczynę upadku kultury minojskiej.  Badania geologów wskazują, że wybuch wulkanu Thira (Santorini) był apokaliptycznych rozmiarów i mógł zniszczyć starożytną kulturę rozwijającą się w jego sąsiedztwie. Próbki materiału wulkanicznego poddane badaniom metodą węgla radioaktywnego umieszczają erupcję wulkanu Santorini w okolicach roku 1540 p.n.e. a więc w stuleciu w którym kultura minojska zanika. Współcześnie wielu utożsamia zagładę kultury minojskiej z Atlantydą opisaną przez Platona.