Berserker, niustraszony wojownik czy odurzony szaleniec?

Słowo „berserk” jest dzisiaj używane w celu opisania zachowania osoby, która działa w sposób irracjonalny w stanie wielkiego wzburzenia, nie będąc w stanie kontrolować swojego postępowania.

W czasach wczesnego średniowiecza berserkerem nazywano wojownika skandynawskiego, który w walce wykazywał wyjątkową furię i odwagę. Będąc w swego rodzaju transie wykazywali się ponadprzeciętną siłą nie zważając na zadane im rany.

Berserkowie formowali drużyny bojowe, najmowane przez arystokrację i rządzących władców. Pełnili oni funkcję gwardii przybocznej władcy a także elitarny rdzeń królewskiej armii. Często żyli z grabieży i rozboju, a wiele przestępstw uchodziło im płazem ze względu na to, że mieli opinie niepoczytalnych będąc w szale bitewnym.

[ibimage==46703==400naszerokosc==Oryginalny==self==null]

W celu wywołania dodatkowego przerażenia u przeciwnika często stwali do walki bez zbroi, dokonując samookaleczeń, nosili skóry wilcze i niedzwiedzie, stąd własnie pochodzi nazwa berserk co w staronordyjskim znaczy „skóra niedzwiedzia”.

Według legend berserker był wybrańcem oraz czcicielem Odyna, najwyższego bóstwa Skandynawów. Berserker był niezniszczalny i ani ogień ani żadna broń nie była w stanie powstrzymać berserkera w szale bitewnym. Do naszych czasów zachował się opis szału bitewnego berserków. Snorri Sturluson tak ich opisuje w swej sadze Ynglinga.

„  Jego (Odyna) ludzie rzucili się naprzód bez zbroi, byli jak wsciekłe psy albo wilki,     gryzli swe tarcze, i byli silni jak niedzwiedzie albo dzikie woły, i zabijali ludzi jednym ciosem, ale ani ogień ani żelazo nie były ich w stanie powstrzymać  ”

[ibimage==46705==400naszerokosc==Oryginalny==self==null]

 ^{Powyżej pionki do gry przedstawjające berserków odnalezione w Wielkiej Brytanii}

Do dzis pozostaje zagadką to, w jaki sposób ci straszni wojownicy doprowadzali się do stanu transu i szału bitewnego, objawiającego się przed bitwą, gryzieniem tarcz a nawet siebie samych, wszystkiemu towarzyszył skowyt i zwierzęce charczenie.

Według jednej z teorii w celu wywołania pożądanego stanu wojownicy wypijali przed bitwą wywar z muchomora z gatunku  „amantia muscaria” posiadającego właściwości halucynogenne(wskazywać na to mogą przekazy, że po bitwie wojownik musiał kilka dni odpoczywać, otumaniony i osłabiony). Specjaliści z dziedziny botaniki sugerują także użycie rośliny znanej jako woskownica europejska, powszechnie używanej w browarnictwie do czasu zastąpienia jej chmielem. Wyciąg z tej rośliny jest toksyczny i może powodować zatrucia.

[ibimage==46704==400naszerokosc==Oryginalny==self==null]

Najbardziej prawdopodobnym wytłumaczeniem jest teoria o praktykowanej przez berserków autosugestii. Co w połączeniu z rytuałami religijnymi wspomaganymi przez alkohol lub inne substancje zmieniające stan psychofizyczny, doprowadzało wojowników do stanu umysłu w którym zachowywali się jak wilki lub niedzwiedzie, których cechy i siłę chcieli przejąć i wykorzystać w bitwie.

Czasy berserków zakończyły się  po przyjęciu chescijaństwa w Skandynawii. W 1015 r   jarl Eirikr Hakonarson jeden z władców w Norwegii wyjął spod prawa berserków. Także w Islandzkim kodeksie prawnym Gragas znalazł się zapis zakazujący tego procederu. Z nastaniem XII w zorganizowane drużyny berserków, traktowane jako wyrzutkowie społeczni ostatecznie zniknęły.