U wybrzeży Izraela niedaleko małej wsi Atlit znajduje się zatopiona neolityczna osada zwana Atlit Yam. W swietnie zachowanej osadzie sprzed 9000 tysięcy lat odnaleziono znajdujący się w centrum osady tajemniczy megalityczny krąg oraz kilkadziesiąt nienaruszonych grobów. Atlit Yam jest jednym z najstarszych i największych zatopionych osad dotychczas odnalezionych. To rzadkie znalezisko pozwoliło rzucić nowe światło na codzienne życie ludzi w epoce neolitu.

 

Atlit Yam znajduje się obecnie na głębokości 12m i pokrywa obszar 40.000 m2. Osadę odkrył w 1984 r archeolog Ehud Galili specjalizujący się w archeologii podwodnej. Od czasów odkrycia do dzisiaj przeprowadzono wiele ekspedycji badawczych. Odkrywając dużą liczbę domostw, wykonaną w kamieniu studnie, miejsce kultu i  wyłożony kamieniem plac. W trakcie wykopalisk odkryto także kilkadziesiąt szkieletów ludzkich, tysiące artefaktów wykonanych z drewna, kamienia oraz kosci.

 

W centrum osady znajduje się kamienny krąg ułożony z megalitów których wysokość wacha się od 1m do 2m z których najcięższy waży 600kg. W centrum  kręgu znajdowało się  źródło wody co jest interpretowane jako miejsce kultu wody. Obok kręgu znajduje się druga mniejsza struktura kamienna, składająca się z trzech owalnych megalitów o wysokości od 160cm do 180cm. Dwa z megalitów noszą slady bruzd formujących się w antropomorficzne figury.

                  Powyżej zatopiony krąg kamienny w Atlit Yam oraz współczesna rekonstrukcja

 

Wspomniana  wczesniej studnia ma głębokość 5.5m, na jej dnie archeolodzy odkopali grubą warstwę uszkodzonych przedmiotów oraz kosci zwierzęce. Wskazuje to, że studnia w ostatnim okresie istnienia osady została zamieniona w  śmietnik. Zmiana przeznaczenia studni spowodowana została prawdopodobnie przez podnoszący się poziom morza i zasolenie słodkiej wody.

 

Odnalezione przedmioty pozwalają nam zbudować obraz życia prehistorycznych ludzi. Badaczom udało się wyodrębnić ponad sto gatunków roślin które mieszkańcy osady uprawiali i zbierali. Wśród szczątków zwierzęcych znalazły się kosci owiec, kóz, swiń, psów a także bydła rogatego. Kosci zwierząt dzikich znalazły się w mniejszości co wskazuje, że w tym okresie myślistwo było już tylko uzupełnieniem i rozpoczął się dla mieszkańców regionu etap przejscia z koczowniczego trybu życia charakterystycznego dla myśliwych i zbieraczy do osiadłego rolniczego trybu życia.    

 

Dodatkowo odnaleziono ponad 6000 kosci ryb co wskazuje, że rybołówstwo było ważną dziedziną życia mieszkańców osady. Wiele z męskich szkieletów odnalezionych na cmentarzysku w osadzie nosi slady uszkodzeń uszu co mogło być spowodowane systematycznym nurkowaniem w zimnej wodzie.

                                         Powyżej studnia w osadzie Atlit Yam

 

Posród 65 ludzkich szkieletów odkrytych w grobach na obrzeżach osady i pod klepiskiem  niektórych domów, dwa okazały się szczególnie ciekawe. Dwa szkielety jeden należący do dorosłej kobiety a drugi do małego dziecka noszą slady gruźlicy, co czyni  je najstarszym znanym przypadkiem gruźlicy na swiecie. Rozmiary kosci dziecka i uszkodzenia wywołane przez chorobę wskazują, że matka zaraziła gruzlicą swe dziecko krótko po narodzinach.

 

Do dzis trwa debata w kręgach naukowych co spowodowało około 9000 lat temu zniszczenie osady lub porzucenie jej przez mieszkańców. Włoska badaczka z Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii w Pizie Maria Pareschi twierdzi, że około 9000 lat temu w wyniku erupcji doszło do  obsunięcia się wschodniej części wulkanu Etna co mogło wywołać tsunami będące w stanie dosięgnąć wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego. Zmagazynowana pieczołowicie duża ilość ryb odnaleziona w osadzie może wskazywać na to, że osadę opuszczano w pospiechu uciekając przed kataklizmem.  

 

 

Ramy czasowe kataklizmu i porzucenia osady przez mieszkańców się zgadzają. Jednak jak twierdzi Galili i inni naukowcy, wskazując na wysoki stopień zachowania osady nie ma solidnych dowodów na to, że tsunami zniszczyło osadę. Jako alternatywne wytłumaczenie dla teorii włoskiej badaczki wysuwają tezę, że ocieplenie klimatu mające miejsce 8000 lat temu  spowodowało topnienie lodowców i stopniowe podnoszenie się poziomu mórz i oceanów co zmusiło mieszkańców do porzucenia swej osady.